Thân thế và tên gọi Kiya

Nguồn gốc xuất thân của Kiya gây nhiều tranh cãi. Theo một giả thuyết, bà là một Công chúa tên Tadukhepa đến từ Vương quốc Mitanni[3]. Tadukhepa cưới Amenhotep III vào những tháng ngày cuối trị vì của ông khi còn trẻ.

Theo những bức thư Amarna thứ 27 tới 29, người ta xác nhận rằng Tadukhepa đã tái giá với con trai Amenhotep, tức Akhenaten. Do vậy mà một số nhà Ai Cập học cho rằng Tadukhipa và Kiya có thể là cùng một người[4]. Tuy nhiên, lại không có bất cứ bằng chứng cụ thể nào cho thấy bà là một người ngoại quốc[5][6].

Cái tên Kiya gây nhiều tranh luận, vì từ này dường như chỉ đến một biệt danh hơn là một tên riêng. Nhiều ý kiến móc nối cái tên này có lẽ là một dạng danh hiệu ám chỉ đến một người từ nước ngoài đến, như Tadukhipa chẳng hạn. Điều này khiến nhiều người vẫn còn tin bà đến từ một vùng đất khác ngoài Ai Cập. Nhưng Cyril Aldred chứng minh rằng, cái tên Kiya là một biến thể của từ con khỉ trong ngôn ngữ Ai Cập cổ đại, và điều này cũng khiến cho lập luận "Kiya đến từ ngoại quốc" trước đó bị yếu đi[7].

Bên cạnh đó, Kiya được ban danh hiệu "Người được sủng ái" và "Người rất được yêu quý", mà không phải "Người vợ vĩ đại" đã chứng tỏ bà không xuất thân từ vương tộc Ai Cập. Danh hiệu đầy đủ của bà là:"Người vợ được yêu quý và sủng ái của Chủ nhân vùng Hạ và Thượng Ai Cập. Biểu thị của lẽ phải, Chúa tể của hai vùng đất, Neferkheperure Waenre, đứa con rực rỡ của thần Aten vĩnh cữu, người sẽ mãi mãi trường tồn, Kiya".

Liên quan